Autorka artykułu: mgr dietetyk Joanna Marciszewska

Trójglicerydy są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania ludzkiego organizmu i są ważnym źródłem energii. Jednak gdy ich poziom jest zbyt wysoki, to stanowi zagrożenie dla zdrowia. Kiedy stwierdza się podwyższone trójglicerydy we krwi? Jak można obniżyć wysokie trójglicerydy i jaką dietę stosować? W tym artykule znajdziesz odpowiedzi na te pytania i dowiesz się, jakie jest zalecane postępowanie przy hipertrójglicerydemii. 

Spis treści:

1. Czym są trójglicerydy i za co odpowiadają?
2. Badanie trójglicerydów – przygotowanie do badania
3. Trójglicerydy – norma poziomu we krwi
4. Wysokie trójglicerydy a samopoczucie
5. Podwyższone trójglicerydy – przyczyny hipertriglicerydemii
6. Jak obniżyć wysokie trójglicerydy?
7. Jak obniżyć trójglicerydy dietą? Dieta przy hipertriglicerydemii
8. Jaka dieta przy wysokich trójglicerydach z cateringu?
9. Jak obniżyć trójglicerydy? Zredukuj masę ciała
10. Wysokie trójglicerydy – jaka aktywność fizyczna?
11. Czy można pić alkohol przy wysokich trójglicerydach?

Czym są trójglicerydy i za co odpowiadają?

Co to są trójglicerydy? Trójglicerydy to rodzaj tłuszczu, a dokładniej estry glicerolu i kwasów tłuszczowych. Nasz organizm pozyskuje trójglicerydy z endogennej syntezy, ale w znacznie większej części są one pochodzenia egzogennego – ze spożywanej żywności. Są one jednym ze źródeł energii i częściowo magazynowane są w wątrobie oraz tkance tłuszczowej. 

Badanie trójglicerydów – przygotowanie do badania 

Sprawdzenie poziomu trójglicerydów we krwi zaleca się przeprowadzać w corocznych badaniach kontrolnych. U osób ze stwierdzonymi zaburzeniami lipidowymi lub schorzeniami zwiększającymi ryzyko hipertrójglicerydemi, lekarz może zlecić badania częściej. 

Badanie trójglicerydów zaleca się wykonywać na czczo z krwi żylnej. Odstęp czasowy między posiłkiem poprzedniego dnia a badaniem, powinien wynosić około 12 godzin. Ostatni spożyty posiłek nie powinien obfitować w tłuszcz. Na co najmniej dobę przed badaniem trójglicerydów należy unikać spożywania alkoholu. 

Trójglicerydy – norma poziomu we krwi

U osób dorosłych norma na trójglicerydy we krwi wynosi do 150 mg/dl. Podwyższone poziomy oznaczają hipertrójglicerydemię łagodną, umiarkowaną, ciężką i bardzo ciężką – w zależności od stężenia we krwi. 

Stężenie trójglicerydów we krwi na czczo	Wynik
<150 mg/dL	Prawidłowy
150 to 499 mg/dL	Umiarkowana hipertriglicerydemia
500 to 999 mg/dL	Umiarkowana lub ciężka hipertriglicerydemia
≥1000 mg/dL	Ciężka hipertriglicerydemia

Poziom trójglicerydów ponad 200 mg/dL zwiększa ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, takich jak miażdżyca, zawał serca. Z kolei ciężka hipertriglicerydemia ≥1000 mg/dL jest ważnym czynnikiem ryzyka ostrego zapalenia trzustki, dlatego w takich przypadkach niezbędne jest niezwłoczne podjęcie leczenia nadmiaru trójglicerydów.

Wysokie trójglicerydy a samopoczucie

Czy są jakieś objawy podwyższonych trójglicerydów? Zwykle hipertriglicerydemia nie wywołuje żadnych objawów i właśnie dlatego warto regularnie badać poziom trójglicerydów, aby mieć pewność, co do swojego stanu zdrowia. Jeśli nie wykonujesz regularnych badań, to możesz nie zdawać sobie sprawy z dużego zagrożenia dla zdrowia, jakim są wysokie trójglicerydy.

Podwyższone trójglicerydy – przyczyny hipertriglicerydemii

W przypadku stwierdzonych podwyższonych trójglicerydów we krwi, należy wynik omówić z lekarzem, ponieważ może być konieczna dalsza diagnostyka i rozpoznanie przyczyny.

Przyczyną wysokich trójglicerydów może być między innymi:

• nieprawidłowa dieta obfitująca w cukry proste,
• nadmierne spożycie alkoholu,
• otyłość brzuszna,
• przyjmowane leki (β-blokery, estrogeny, izotretynoina, kortykosteroidy i wiele innych),
• cukrzyca typu 1 i 2,
• insulinooporność,
• niedoczynność tarczycy,
• choroby wątroby,
• choroby nerek,
• ciąża,
• zaburzenia autoimmunologiczne,
• hipertriglicerydemia pierwotna.

Jak obniżyć wysokie trójglicerydy?

O leczeniu farmakologicznym hipertriglicerydemii decyduje lekarz. Konsultacja z lekarzem w przypadku wysokich trójglicerydów jest ważna również dlatego, że mogą być one skutkiem choroby, która wymaga leczenia w pierwszej kolejności. 

Jeśli w Twoich badaniach wykazano wysoki poziom trójglicerydów, to warto zwrócić szczególną uwagę na masę ciała, dietę i tryb życia. Zmiany w tych obszarach mogą bardzo skutecznie pomóc w leczeniu wysokich trójglicerydów. 

Jak obniżyć trójglicerydy dietą? Dieta przy hipertriglicerydemii

Jeśli masz za wysokie trójglicerydy we krwi, to przyjrzyj się swojej diecie, ponieważ ma ona istotny wpływ na ich poziom. Jakie elementy diety są najważniejsze przy hipertriglicerydemii?

1. Ograniczenie cukru i produktów słodzonych

Napoje słodzone i słodycze powinny być wykluczone lub znacznie ograniczone przy wysokich trójglicerydach we krwi. Cukry proste mogą stymulować syntezę trójglicerydów w wątrobie – w szczególności takie działanie ma fruktoza. W związku z tym wszystkie produkty słodzone fruktozą, sacharozą, syropem glukozowo-fruktozowym – mogą zwiększać poziom trójglicerydów w surowicy. Jeśli nie wiesz od czego zacząć, to przeczytaj nasz artykuł o tym jak ograniczyć słodycze. 

2. Owoce – czy trzeba ograniczać przy wysokich trójglicerydach?

Osoby z wysokimi trójglicerydami, ale nie przekraczającymi 1000 mg/dL mogą śmiało jeść 3-4 porcji owoców dziennie. Pomimo tego, że owoce zawierają fruktozę, to w metaanalizie (badaniu kilku badań) wykazano, że ich wysokie spożycie zmniejsza ryzyko wysokich trójglicerydów. Co ważne, zaleca się jedzenie całych owoców, a nie soków owocowych. Z kolei osoby z ciężką hipertróglicerydemią >1000 mg trójglicerydów/dL powinny ograniczyć owoce do 1 porcji dziennie lub stosować ilość zaleconą przez lekarza lub dietetyka klinicznego. 

3. Dieta z niskim indeksem glikemicznym

Dieta o niskim indeksie glikemicznym ogranicza nadmierne skoki glukozy i insuliny po posiłku. Będzie bardzo korzystna dla osób, u których wysokie trójglicerydy wystąpiły ze względu na insulinooporność lub cukrzycę, ale nie tylko u nich. Warto przyjrzeć się zasadom tej diety i wprowadzić ją w życie, ponieważ ogranicza cukry proste i może bezpośrednio wpłynąć na obniżenie wysokich trójglicerydów we krwi.

Jeśli nie masz czasu na gotowanie, to możesz zamówić catering z niskim IG na Dietly.

4. Warzywa, owoce, pełnoziarniste produkty zbożowe

Te produkty powinny się jak najbardziej znaleźć w codziennej diecie u osób z wysokimi trójglicerydami. Dostarczają błonnik pokarmowy, witaminy i składniki mineralne, pomagają w obniżeniu indeksu glikemicznego diety i w dostarczeniu zdrowych tłuszczów. 

5. Dostosowanie ilości tłuszczu w diecie do poziomu trójglicerydów

W przypadku ciężkiej hipertrójglicerydemii konieczne jest ograniczanie tłuszczu w diecie. Gdy trójglicerydy osiągają poziom powyżej 1000 mg/dL, to tłuszcz ogółem w diecie powinien być zredukowany do 5-15% energetyczności diety. Czyli ile gramów tłuszczu dziennie można jeść przy takim zaleceniu? Należy to obliczyć – dla przykładu policzę to dla diety 2000 kcal. 

• 1 gram tłuszczu dostarcza 9 kcal
• 5% kalorii z 2000 kcal to 100 kcal, czyli tylko 11 gramów tłuszczu
• 15% kalorii z 2000 kcal to 300 kcal, czyli 33 gramów tłuszczu
• Oznacza to, że osoba spożywająca 2000 kcal dziennie, u której poziom trójglicerydów we krwi przekracza 1000 mg/dL powinna spożywać 11-33 gramów tłuszczu dziennie

Poziom trójglicerydów we krwi na czczo	Zalecana ilość całkowitego tłuszczu w diecie
150-499 mg/dL	30-35% energetyczności diety
500-999 mg/dL	20-25% energetyczności diety
>1000 mg/dL	5-15% energetyczności diety

6. Zdrowe źródła tłuszczu 

Przy tłuszczu w diecie nie liczy się tylko ilość, ale przede wszystkim jakość. Bardzo ważne, aby osoby z hipertrójglicerydemią stosowały dietę zawierającą źródła kwasów omega-3, takich jak tłuste ryby morskie (najważniejsze źródło), orzechy włoskie, olej rzepakowy, siemię lniane. Zaleca się, aby pacjenci z wysokimi trójglicerydami spożywali 2 porcje tłustych ryb morskich tygodniowo, a osoby z poziomem >1000 mg/dL spożywały chude ryby, ze względu na znaczne ograniczenia spożycia tłuszczu ogółem. Dodatkowo ważne, aby źródła nasyconych kwasów tłuszczowych, takie jak tłuste mięsa i tłusty nabiał – były ograniczane. Z kolei fast foody, słodycze i słone przekąski mogą dostarczać bardzo niekorzystnych dla zdrowia kwasów tłuszczowych trans – z tego powodu powinny być ograniczane lub wykluczone. 

7. Odpowiednia ilość białka w diecie

Ile białka powinno się jeść przy hipertrójglicerydemii? Z aktualnych badań wynika, że warto dążyć do 1,4 g/kilogram masy ciała dziennie lub więcej, w zależności od indywidualnych potrzeb. Taka ilość nie tylko pomoże w regulowaniu apetytu. Zauważono, że 12 miesięcy diety z 1,4 g białka na kg m.c. powodowało o 30% większe obniżenie poziomu trójglicerydów niż dieta z mniejszą zawartością białka (0,8 g/ kg masy ciała). Jak skomponować taką dietę? Poznaj źródła białka i dbaj o to, aby pojawiały się w codziennym jadłospisie. 

Jaka dieta przy wysokich trójglicerydach z cateringu?

Jeśli zamawiasz catering dietetyczny, a Twój poziom trójglicerydów we krwi mieści się w zakresie 150-499 mg/dL, to zalecałabym zamówienie diety:

• DASH – w której znajdziesz mnóstwo warzyw, prozdrowotnych produktów i odpowiednie kwasy tłuszczowe,
• wegetariańskiej z rybami – dzięki temu większość Twoich posiłków będzie pochodzenia roślinnego, ale jednocześnie będziesz spożywać ryby będące źródłem kwasów omega-3,
• z niskim indeksem glikemicznym – w tym wariancie również znajdziesz mnóstwo warzyw, pełnoziarnistych produktów i znaczne ograniczenie cukrów prostych. 

Jak obniżyć trójglicerydy? Zredukuj masę ciała

Jeśli poziom trójglicerydów we krwi wynosi ponad 150 mg/dL, to warto sprawdzić, czy Twoja masa ciała jest prawidłowa. Możesz obliczyć swoje BMI i zobaczyć, czy występuje u Ciebie nadwaga lub otyłość. Jeśli tak, to warto podjąć się redukcji masy ciała, ponieważ ma to kluczowe znaczenie w leczeniu hipertriglicerydemii. W badaniach naukowych podkreśla się, że zmniejszenie wagi o 5-10% skutkuje obniżeniem poziomu trójglicerydów aż o 20%.

Jeśli chcesz w zdrowy sposób zredukować masę ciała, to sprawdź dietę odchudzającą z cateringu dietetycznego na Dietly. 

Wysokie trójglicerydy – jaka aktywność fizyczna?

Przy podwyższonych trójglicerydach ważnym elementem terapii jest regularna aktywność fizyczna. Regularność jest kluczowa, ponieważ wpływ wysiłku na trójglicerydy we krwi jest krótkotrwały – do uzyskania efektu redukcji trójglicerydów w wyniku aktywności fizycznej, wymagane jest podejmowanie jej codziennie lub chociaż kilka razy w tygodniu. Co ważne, sport pomoże także w redukcji nadmiernej masy ciała. 

Według badań już 30-60 min ćwiczeń aerobowych lub lekkich ćwiczeń oporowych, obniża znacząco poziom trójglicerydów we krwi. Bez względu na zaawansowanie hipertriglicerydemii, zaleca się, aby utrzymywać minimum 150 minut umiarkowanej aktywności tygodniowo – a najlepiej jeszcze więcej. Pamiętaj, aby dostosować rodzaj i intensywność ćwiczeń do swojej kondycji fizycznej i jeśli nie masz pewności jak zacząć, to skonsultuj się z fizjoterapeutą lub trenerem personalnym.

Czy można pić alkohol przy wysokich trójglicerydach?

Nadmierne spożycie alkoholu może być nawet bezpośrednią przyczyną hipertriglicerydemii. Zauważono, że szczególnie niekorzystny wpływ ma spożywanie alkoholu wraz z jedzeniem tłustego posiłku. W przypadku trójglicerydów w surowicy na poziomie do 500 mg/dL zalecane jest znaczne ograniczenie alkoholu, a powyżej 500 mg/dL – całkowita abstynencja alkoholowa, z uwagi na bardzo duże ryzyko rozwoju ostrego zapalenia trzustki. 

Bibliografia:

1. Garg R, Rustagi T. Management of Hypertriglyceridemia Induced Acute Pancreatitis. Biomed Res Int. 2018 Jul 26;2018:4721357. doi: 10.1155/2018/4721357. PMID: 30148167; PMCID: PMC6083537.
2. Berglund L, Brunzell JD, Goldberg AC, Goldberg IJ, Sacks F, Murad MH, Stalenhoef AF; Endocrine society. Evaluation and treatment of hypertriglyceridemia: an Endocrine Society clinical practice guideline. J Clin Endocrinol Metab. 2012 Sep;97(9):2969-89. doi: 10.1210/jc.2011-3213. Erratum in: J Clin Endocrinol Metab. 2015 Dec;100(12):4685. PMID: 22962670; PMCID: PMC3431581.
3. Laufs U, Parhofer KG, Ginsberg HN, Hegele RA. Clinical review on triglycerides. Eur Heart J. 2020 Jan 1;41(1):99-109c. doi: 10.1093/eurheartj/ehz785. PMID: 31764986; PMCID: PMC6938588.
4. Virani SS, Morris PB, Agarwala A, Ballantyne CM, Birtcher KK, Kris-Etherton PM, Ladden-Stirling AB, Miller M, Orringer CE, Stone NJ. 2021 ACC Expert Consensus Decision Pathway on the Management of ASCVD Risk Reduction in Patients With Persistent Hypertriglyceridemia: A Report of the American College of Cardiology Solution Set Oversight Committee. J Am Coll Cardiol. 2021 Aug 31;78(9):960-993. doi: 10.1016/j.jacc.2021.06.011. Epub 2021 Jul 28. PMID: 34332805.
5. https://www.uptodate.com/contents/hypertriglyceridemia-in-adults-management – z dnia 16.09.2022